帝国理工大学学生的新发明,让歪果仁学汉语声调不再愁!
Ша?р | |
Бохтар | |
![]() | |
37°50′11″ с. ш. 68°46′49″ в. д.HGЯO | |
Кишвар |
![]() |
Вилоят | Хатлон |
Раиси ша?р | Абдулма?ид М?минзод (аз 2024) |
Таърих ва ?у?рофиё | |
Ном?ои пешина | ??р?онтеппа (то 2018), Леваканд |
Масо?ат |
|
Баландии марказ | 428 м |
Минта?аи замон? | UTC+5:00 |
А?ол? | |
А?ол? | 126 700[1] тан (2022) |
Миллият | то?икон |
Эъти?одот | мусулмонон |
Номи ?авм? | бохтар? |
Забони расм? | то?ик? |
Шиноса?ои адад? | |
Пешшумораи телефон | +992 3222 |
Нишонаи почта | 735140 |
|
|
qurghonteppa.tj | |
|
|
![]() |


Бохтар (сол?ои 1944 — 2018 ??р?онтеппа) — ша?р, маркази маъмурии вилояти Хатлон дар ?анубу ?арбии То?икистон, дар со?или дарёи Вахш, дар баландии 428 м аз сат?и ба?р ?ой дорад. Бохтар дар 100 километрии ша?ри Душанбе, дар водии Вахш, ?ойгир буда, бо 126 700[2] нафар ?амъият (пас аз Душанбе ва Ху?анд) сеюмин ша?ри То?икистон аст.
Дар ин ша?р, ба ?уз аз то?икон, а??алияте аз ?збек?о ва рус?о низ зиндагон? мекунанд.
Ша?ри ?озираи Бохтар дар сол?ои 1944 — 1992 бо номи ??р?онтеппа маркази маъмурии вилояти ??р?онтеппа гардид ва аз соли 1993 то 2018 маркази маъмурии вилояти Хатлон буд. Бо ?арори ?укумати ?ум?урии То?икистон аз 20 январи соли 2018 оид ба иваз намудани номи ша?ри ??р?онтеппа ва якчанд ша?ру ма?ал?ои маъмурии вилояти Хатлон, номи ша?ри ??р?онтеппа ба ша?ри Бохтар иваз карда шуд. ?арори ?укумати ?ум?урии То?икистон дар Ма?лиси миллии Ма?лиси Олии ?ум?урии То?икистон баррас? шуд.[3][4]
А?ол?
[вироиш | вироиши манбаъ]Сол | 2010[5] | 2020 | 2021 | 2022 |
А?ол?, ?азор наф. |
75,5 | 124,5 | 125,2 | 126,7 |
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]Таърихнома?о ва осори ?у?рофиё? гуво?анд, ки ??р?онтеппа дар гузашта Леваканд ном доштааст. Бино бар бозёфт?ои бостоншинос?, ша?р дар ?ои Бохтар ?ануз дар замони Кушониён (сада?ои I – IV м.) ву?уд доштааст[6]. Он ша?р то замони густариши ислом дар То?икзамин яке аз ободтарин ша?р?ои Вахш будааст. Дар авохири садаи VII – о?ози садаи VIII ин ша?рро мусулмонон гирифтанд ва аз он пас дар таърихнома?о ва осори ?у?рофидонони ислом? ин ша?р ба номи Ловаканд ва Леваканд ёд шудааст. Чунонч?, Аб?ис?о? Ибро?им ибни Му?аммад Форсии Истахр? дар ?Масолик вал-мамолик? (навишташуда дар соли 950 м.) менависад ки ?аз Ловаканд (?????????) то ?аловард (?????????) як манзил ва то Пули Сангин ду манзил ро? будааст?[7]. ?адимитарин асари ?у?рофиё? ба забони порс? - ??удуд ул-олам? ки дар соли 982 м. таълиф шудааст – оварда ки ?Леваканд (?????????) аз Вахш аст, ?оест ки аз вай г?спанди вахш? хезад?[8]. Яке дигар аз ?у?рофидонони маш?ури садаи Х – Абуабдулло? ибни А?мади Му?аддас? (945 – 1000 м.) дар китоби маъруфаш ?А?сан ат-та?осим ф? марифат ал-а?олим? ин ша?рро ?Ловаканд? навиштааст.
Бино бар манобеъи таърих?, Леваканд дар сада?ои X – XIII яке аз ду ша?ри калони Вахш буда вале ?ангоми ?амлаи му?ул дар соли 1221 аз дасти чингизиён нобуд шудааст. Дар пайи ?атли омми левакандиён ба дасти му?ул?о номи ша?р аз ёд?о рафт ва ?ояш низ фаром?ш гашт. Пас аз ?афтсад сол вайрона?ои Левакандро бостоншиноси ш?рав? Т.И. Зеймал пайдо кард. Дар пайи кофтуков?ои бостоншинос? ва барраси?ои ?у?роф? ошкор шуд, ки Леваканд ?амон хароба?ои ??р?онтеппа буда, ки калонтарин харобаест, ки аз сада?ои миёна дар бахши шимолии водии Вахш бозмондааст. Ин ша?р дар канораи канали ?адимаи ??йбор ?ой дошта ва ?алъае будааст, ки аз р?зи бунёд то о?ози садаи ХХ дар таъмини амнияти Вахшонзамин на?ши калид? доштааст[9].
Ободии дубораи ша?р аз садаи XVI о?оз мешавад. Номи кунунии ша?р дар таърихнома?ои садаи XVII омада ва баргирифта аз ?алъаест, ки бар теппае дар маркази ша?р, дар миёни ??йбор ва ??и Хонум, ?ой дорад. Ба гуфтаи бостоншиносон ин теппа ?ан?з дар замони ?укмронии Кушониён ву?уд доштааст. Соли 1908 олимони рус В.И. Масалский ва А. В. Нечаев навишта буданд,ки водии Вахш диёри камодам, сарзамини басо фа?иру хароб аст. Бекигарии ??р?онтеппа дар аморати Бухоро камба?алтарин буд. А?олии ша?р асосан ба косиб?, кулогар? ва бофандаг? маш?ул буд.
Дар замони ш?рав? ш. ??р?онтеппа нашъу намо меёбад. Бо ма?сади рушди пахтакори ?укумати И?ШС лозим шуморид, ки дар водии Вахш шабакаи обёрикунии бузург сохта шавад. Сол?ои 1931-1938 канали Вахш бо мабла?и иттифо? сохта шуд. Ро?и о?ани камбари 105 километраи Пан?и Поён — ??р?онтеппа дар сол?ои 1931-1934 сохта шуд. ?азорон гектар замин?о обёри карда шуданд ва хо?агию но?ия?ои нави кишоварзи дар атрофи ш. ??р?онтеппа ташкил ёфтанд. 11 августи соли 1937 ш. ??р?онтеппа расман ба ма?оми ша?р со?иб шуд. Апрели соли 1977 вилояти ??р?онтеппа ташкил ёфта, ноябри 1992 бошад, пас аз мутта?ид шудани ду вилоят ??р?онтеппаю К?лоб таъсис ёфтани вилояти Хатлон маркази маъмурии он ша?ри ??р?онтеппа эълон гардид.[10]
Решашиносии ном
[вироиш | вироиши манбаъ]Реша ва маънои ?ойноми Левакандро дар забон?ои су?д? ва балх? бояд ?уст. Бахши нахусти ин ?ойном - ?лева-? дигаргашта аз вожаи балхии ?дева-? ба маънии ?эзид? аст ва бахши дувум – ?-канд?, я?инан бозмондаи вожаи авестоии *kanθā- > kand ба маънои обод? ва ша?р аст, ки дар гузашта дар номгузории ша?ру русто?ои То?икзамин корбурди фаровон дошта ва дар номи Мароканд (Самар?анд), Пайканд, Пан?иканд, Бун?икат, Ху?анд, Чимканд, Вобканд ва Х?канд омадааст. Аз ин дода?о чунин бармеояд ки маркази кунунии вилояти Хатлон пешинаи 2000-сола дорад ва беш аз 1300 сол Леваканд ном доштааст.
?амчунин нигаред
[вироиш | вироиши манбаъ]Бохтари ?адим — дар баробари номи яке аз се вилояти таърихии Мовароунна?р (Су?д ва Хоразм) будан, инчунин номи калонтарин ша?р ва пойтахти давлати Кушониён ба ?исоб мерафт. Ша?ри Бохтари ?адим ?абл аз давраи Кушониён бунёд ёфта, баъдан дар ин давра хеле обод шуда, гузару ма?алла?ои нав пайдо мешаванд ва атрофи он бо девори нави мудофиав? и?ота мегарданд Берун аз девори ша?р гузару ма?алла?о мав?уд буданд, ки аз васеъ шудани масо?ати ша?р гуво?? меди?анд. ?арчанд дар давраи ?укмронии Канишка (103-126 м.) пойтахт ба ша?ри Пешовар к?чонида шуда бошад ?ам, Бохтар (Бохтари ?адим) ба ?айси пойтахти дуюм мав?еи худро ниго? медоштааст. ?исмати калони давлати Кушониён – Вароруд аз ?амин марказ идора карда мешуд.[11]. Дар забони кушонию бохтар? калимаи ?Бохтар? хеле маълум буда, дар лу?ат?о ба маънии ??арб, ма?риб? ва ?ам ?шар?, ховар? омадааст. Аммо баъзе донишмандон онро ба маънии ??арб? афзалият дода, ба маънии ?шар?? калимаи ?ховар? — ро тавзе? додаанд. Он дар забони авесто?, су?д? ва бохтар? дар ?араёни гузашти сол?о бо баъзе та?йироти ово? дучор шуда, аслан маънои ??арб?-ро ифода менамояд. Топоними ?у?рофии ?Бохтарзамин? низ аз ?амин ?о сарчашма гирифта, ба маънои ?кишвар?ои ?арб?, ма?рибзамин? фа?мида мешавад. ?амчунон мардумоне, ки дар шимолу ?арбии ?инд зиндаг? мекунанд, он?оро бохтар? ва ё балх? меномиданд. Баъд?о маънои “Бохтар” дар забони су?д? ро? ёфта, ба сифати макони ?у?роф? муарриф? шудааст.
Аз ниго?и таърих? Бохтар (Бохтари ?адим) номи ?адимии Балх низ ба ?исоб рафта, ?аламрави он ?амчун вилояти таърих? ?исм?ои марказ?, ?ануб? ва шар?ии То?икистони ?озираро фаро гирифта, тайи аср?ои миёна ва минбаъд тобеи Хатлон ва ?окимони ?убодиён буда, таърихан дар ?удуди ша?р?ои ?адимии Вахш, Леваканд ва ?аловард ?арор доштааст.[12]
Муассиса?ои ша?р
[вироиш | вироиши манбаъ]- Осорхонаи ша?рии ?Бибихонум? дар ша?ри Бохтар
- Донишго?и давлатии Бохтар ба номи Носири Хисрав
- Донишкадаи энергетикии То?икистон
- Театри давлатии муси?? - маз?акавии ба номи А. Му?аммад?онови ш. Бохтар
- Осорхонаи вилоятии таърихию кишваршиносии ?Авесто?
- Кохи фар?анг
- ТВ Хатлон
Бинои ТВ Хатлон дар ша?ри Бохтар

- Бозори марказии ша?ри Бохтар


Ма?алла?о
[вироиш | вироиши манбаъ]- Ма?аллаи 14
- Ба?ор
- Ва?дат-1
- Ва?дат-2
- Ва?дат-3
- ?айрат
- Гулзор
- Д?стии хал??о
- Д?ст?
- (Кривой)
- Ломоносов
- Маданият
- Маданияти поён
- Навобод
- Навободи нав
- ?аёти нав
- ?о?и Шариф
- Сарчашма
- (ТЭЦ)
- Умари Хайём
- Ургут-ма?алла
Боз нигаред
[вироиш | вироиши манбаъ]- Леваканд(форс?: ????????) - номи пешина ва бостонии ша?ри Бохтар
- Qurghonteppa travel guide
- Open Street Map ??р?онтеппа
Пайнавишт?о
[вироиш | вироиши манбаъ]- ↑ Агентии омори назди Президенти ?ум?урии То?икистон. ШУМОРАИ А?ОЛИИ ?УМ?УРИИ ТО?ИКИСТОН ТО 1 ЯНВАРИ СОЛИ 2022. 19 ноябри 2022 сан?ида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 октябри 2022.
- ↑ Агентии омори назди Президенти ?ум?урии То?икистон. ШУМОРАИ А?ОЛИИ ?УМ?УРИИ ТО?ИКИСТОН ТО 1 ЯНВАРИ СОЛИ 2022. 19 ноябри 2022 сан?ида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 октябри 2022.
- ↑ ??р?онтеппа ба Бохтар ва Сарбанд ба Леваканд табдили ном карданд(то?.). khovar.tj. 8 октябри 2018 сан?ида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 27 сентябри 2019.
- ↑ Ивази ном?ои як ?атор ша?р?о, но?ия ва де?а?ои вилояти Хатлон(то?.). www.president.tj. Сайти рамии Президенти ?ум?урии То?икистон. 8 октябри 2018 сан?ида шуд.
- ↑ Бар?йхатгирии а?ол? ва фонди манзили соли 2020(рус.). 30 марти 2024 сан?ида шуд.
- ↑ Ставиский Б. Я. Кушанская Бактрия. Проблемы истории и культуры. — М.: Наука, 1977. – 296 с. – са?. 69
- ↑ Истахр?, Аб?ис?о? Ибро?им ибни Му?аммад Форс?. Масолик вал-мамолик. Г(Ба э?тимоми Эра? Афшор). – Те?рон: Интишороти ширкати интишоротии илм? ва фар?анг?, 1368 ш. / 1989 м. – са?. 217
- ↑ ??удуд ул-олам мин ал-Машри? илал-Ма?риб? (соли 372 ?и?рии ?амар? = 982 милод?). (Вироиши доктор Мануче?р Сутуда). – Те?рон: Интишороти китобхонаи Та?ур?, 1362 ш. / 1983 м. – са?. 119
- ↑ Зеймаль Т. И. Древние и средневековые каналы Вахшской долины. Страны и народы Востока, вып. 10. Средняя и Центральная Азия. — М., 1971. – с. 37 – 67. – са?. 50
- ↑ Тавсифи табиию и?тисодии ша?ри ?ур?онтеппа. - ?ур?онтеппа, 2009 – са?.10-11
- ↑ Массон В.М., Ромодин В.А. История Афганистана. Т.1., М., 1964. – С. 169.
- ↑ Шар?и та?йири ном?ои баъзе мавзеъ?ои ?у?рофии мамлакат/Дар бораи Бохтар. 8 октябри 2018 сан?ида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 27 сентябри 2019.
Манобеъ
[вироиш | вироиши манбаъ]рус?:
- Зеймаль Т. И. Древние и средневековые каналы Вахшской долины. Страны и народы Востока, вып. 10. Средняя и Центральная Азия. — М., 1971. – с. 37 – 67.
- Ставиский Б. Я. Кушанская Бактрия. Проблемы истории и культуры. — М.: Наука, 1977. – 296 с.
форс?:
- ??удуд ул-олам мин ал-Машри? илал-Ма?риб? (соли 372 ?и?рии ?амар? = 982 милод?). (Вироиши доктор Мануче?р Сутуда). – Те?рон: Интишороти китобхонаи Та?ур?, 1362 ш. / 1983 м.
- Истахр?, Аб?ис?о? Ибро?им ибни Му?аммади Форс?. Масолик вал-мамолик. (Ба э?тимоми Эра? Афшор). – Те?рон: Интишороти ширкати интишоротии илм? ва фар?анг?, 1368 ш. / 1989 м.
Пайванд
[вироиш | вироиши манбаъ]- Умед ?АЙ?ОН?. ??Р?ОНТЕППА ё ЛЕВАКАНД [1] Бойгон? шудааст 5 марти 2016 сол.
- Сомонаи расмии н. Бохтар Бойгон? шудааст 15 марти 2018 сол.
Инчунин нигаред
[вироиш | вироиши манбаъ]